Các điểm di tích trên đường 12A tại Quảng Bình

Trong hệ thống đường Hồ Chí Minh trên đất Quảng Bình, đường 12A trên tuyến Đông – Tây vượt dãy Trường Sơn là một trong những con đường được khai mở sớm nhất, có vị trí quan trọng, là điểm nút chiến lược về giào thông vận tài chi viện đắc lực cho chiến trường miền Nam và nước bạn Lào trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước.

Xem thêm: Các địa danh du lịch Quảng Bình

Các di tích trên đường 12A tại Quảng Bình

Đường 12A do Pháp xây dựng bất đầu từ ga Tân Áp (Tuyên Hóa) đến tận biên giới Việt – Lào với tổng chiều dài gần 75 km, được chia làm hai đoạn: từ Tân Áp đến Xóm Cục chu yêu đi bằng xe tra và từ Xóm Cục vượt đeo Mụ Dạ tới Naphao (Lao) đi bằng đường dây cấp hay gọi là “không trung thiết lộ “. Năm 1953, Liên Khu IV cho khôi phục, sừn đường và làm cầu công dã chiến. Năm 1954, đuờng cơ giới từ Tân Áp đến Naphao (Lào) được khai thông.

Năm 1957, Bộ Giao thông vận tài tiếp tục khôi phục và mở rộng đường 12A từ ngã ba Khe Ve từ đèo Mụ Dạ dài hơn 45km, xây dựng cầu công bắng bê tông vĩnh cứu thông xe toàn tuyển.

Trước năm 1965, đường 12A là tuyến đường ngang vượt Trường Sơn duy nhất có thể vận tải cơ giới. Trong kháng chiến chống Mỹ, mặc dầu địa hình vô cùng hiểm trở nhưng đây là huyết mạch giao thông. đóng vai trò quan trọng trong việc vận chuyển hàng hóa, vũ khi qua nước bạn Láo rồi chuyển tiếp vào chiến trường miền Nam Việt Nam. Vì vậy, khi phát hiện được, đế quốc Mỹ đã tập trung không quân đánh phả dữ dội hòng cắt đứt tuyển chi viện chiến lược của quân và dân ta.

Chúng điên cuồng ném bom đánh phá các hậu cứ, ngầm, cầu, cổng, suốt dọc cả tuyến đường 12A từ ngã ba Khe Ve đến tận đèo Mụ Dạ. Nhiều trọng điểm địch liên tục dội bom khốc liệt nhu Khe Ve, Ka Tang, Bãi Dinh, La Trọng, Đồi 37, Cổng Trời, Cha Lo, đèo Mụ Dạ với đủ các loại bom đạn, kể cả rải thảm B52 để hủy điệt con đường hòng cắt dứt huyết mạch hành quân, vận chuyền của hậu phương ta.

Để giữ vững mạch máu giao thông quan trọng này, đội thanh niên xung phong (TNXP) C759 gồm những chàng trai, cô gái huyện Tuyên Hóa được thành lập tăng cường lên chốt ở các trọng điểm trên đường 12A. Với quyết tâm “Sống bám đường, chết kiên cường dũng cảm “, lực lượng thanh niên xung phong cùng với bộ đội, chiến sĩ đã không ngại gian khổ, hiểm nguy, vượt qua mưa bom bão đạn, anh dũng, chiến đấu, bắn hạ nhiều máy bay địch, bảo vệ tuyến đường, đảm hào chi viện kịp thời cho chiến trường.

Ngã ba Khe Ve

Ngã ba khe ve là điểm xuất phát của đường 12A. Trong kháng chiến chống Mỹ, nơi đây là điểm tập kết hàng hóa, vũ khí, nơi tổ chức vận tải cơ giới vượt khẩu “lật cánh” đầu tiên của Đoàn 559 bộ đội Trường Sơn để chuyển vào chiến trường. Từ năm 1965 đến 1973, hỏa lực không quân Mỹ tập trung đảnh phá ngăn chặn rất khốc liệt, tháng cao điểm hơn 600 lần nhưng quân và dân ta vẫn kiên cường, dũng cảm chiến đấu bảo đảm thông suốt tuyến hành lang chi viện chiến lược.

La Trọng

La Trọng Tại Km số 6-8 trên đường 12A, đây là khu vực có cầu, ngầm, đèo, cũng là nơi đặt kho trung chuyển. Mùa khô 1965 – 1966, địch đánh sập cầu La Trọng khiến cho việc vận chuyển hàng hóa rất khó khăn qua các suối, ngầm. Từ năm 1966 -1968, địch tập trung đánh chặn ở suối, ngầm La Trọng, lúc cao điểm chúng huy động trên 900 lần máy bay ném bom đánh phá gây sinh lầy, tắc đường nhiều km. Trong lúc đó, xăng dầu, lương thực và vũ khí chi viện cho Đoàn 559 bi đứt quãng, bộ đội và TNXP buộc phải cõng xăng dầu bằng ba lô, ông bương vượt qua hàng rào lửa đạn của giặc để chuyển tiếp vào chiến trưởng.

Tại đây, rất nhiều bộ đội, TNXP, dân công hỏa tuyến đã anh dũng hy sinh khi đang làm nhiệm vụ, hàng ngàn tấn hàng hóa bị đốt cháy, phá hủy bởi bom đạn.

Cầu Bãi Dinh

Cầu Bãi Dinh nằm ở km 28-29 trên trục đường 12A, thuộc địa phận xã Dân Hoá, nơi có lực lượng C759 chốt giữ cũng là một trong những trọng điểm địch đánh phá ác liệt nhất. Một khổi lượng lớn bom đạn của giặc Mỹ trút xuống nơi đây, khiển cầu bị phá hủy hoàn toàn, rất nhiều chiến sĩ hi sinh. Nhưng với ý chỉ sắt đá, quyết tâm đảnh thắng giặc Mỹ, cán bộ và chiến sĩ ở đây đã kiên trì bảm trụ, khắc phục bậu quả do bom đạn cày xới, đảm bảo thông suốt cho tuyến đường.

Đổi 37- Cha Quang

Đổi 37- Cha Quang nằm ở km 21 trên đường 12A, thuộc bán Y Leng, xã Dân Hóa là một trong những trọng điểm đế quốc Mỹ tập trung đánh phá ác liệt nhất. Tại đây, biết bao chiến công hào hùng của lực lượng TNXP C759 được lập nên trong cuộc chiến đấu với hảa lực không quân Mỹ để bảo vệ huyết mạch giao thông. Đặc biệt, nơi đây ghi dầu sự hy sinh anh dũng của 08 chiến sĩ TNXP C759 anh hùng ngày 3-7-1966 khi đang làm nhiệm vụ khôi phục mật đường do bom đạn địch đánh phá đã đi vào lịch sử dân tộc như một bản hùng ca bất tử.

Cụm di tích Cổng Trời, Cha Lo, đèo Mụ mụ Dạ

Cụm di tích Cổng Trời, Cha Lo, đèo Mụ mụ Dạ là điểm cuối cùng trên đường 12A. Trong kháng chiến chống Mỹ, đây là khu vực cửa khẩu Việt – Lào nên có vai trò rất quan trọng trong việc trung chuyển hàng hóa sang Trung và Hạ Lào. Vì vậy, máy bay Mỹ liên tục ném bom đánh phá, nhất là các điểm tập kết hàng hóa như Cổng Trời, Cha Lo, đèo Mụ Dạ… hòng cắt đứt tuyến chi viện của ta.

Chiến tranh ngày càng ác liệt, bom đan mà lực lượng TNXP, bộ đội, chiến sĩ phải hứng chịu ngày cảng nhiều nhưng với tỉnh thần tất cả vì miền Nam ruột thịt! Tất cả để chiến thắng “, họ đã lập nên những chiến công kỳ diệu. Mỗi trọng điểm địch đánh phá trên tuyến đường 12A đã trở thành địa danh đi vào lịch sử dân tộc với những ký ức không bao giờ phai.

Giờ đây, tất cả các trọng điểm trên đường 12A đã được xếp hạng di tich; đã được dựng bia tưởng niệm để tri ân, tưởng nhớ, tôn vinh các anh hùng liệt sĩ đã ngày đêm làm việc quên minh, góp phần vào sự nghiệp đấu tranh cho độc lập, tự do của dân tộc.

Dẫu biết rằng công nghiệp hóa, hiện đại hóa đã làm thay đổi diện mạo và thay thế sứ mệnh lịch sử của đường 12A năm xưa, nhưng chính con đường 12A huyền thoại ấy là nền tảng để Quốc lộ 12A hôm nay trở thành huyết mạch giao thông kết nối hội nhập phát triển kinh tế xã hội của Quảng Bình nói riêng và cả nước nói chung.

Phát triển Du lịch Quảng Bình gắn với các di tích

Cùng với các điểm di tích trên hệ thống đường Trường Sơn ở Quảng Bình, đưởng 12A là điểm nhấn quan trọng trong hành trình du lịch về nguồn, thăm chiến trường xưa để thắp nén hương thơm tri ân đồng đội.

Hiện nay Quảng Bình Travel đang xây dựng lại các tuyến du lịch gắn liền với các di tích lịch sử để du khách đến thăm và tri ân.