Căn cứ Dốc Miếu – Hàng rào điện tử Mc Namara

Căn cứ Dốc Miếu và Hàng rào điện tử McNamara là một quần thể di tích lịch sử quân sự tại huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị. Công trình này do quân đội Hoa Kỳ và Việt Nam Cộng hòa xây dựng trong Chiến tranh Việt Nam nhằm ngăn chặn sự xâm nhập từ miền Bắc. Dốc Miếu là cứ điểm trung tâm, được ví như “mắt thần” của toàn bộ hệ thống hàng rào. Do đó, hai địa danh này luôn gắn liền với nhau.

Kinh nghiệm Du lịch Quảng Trị

Ngày 12 tháng 12 năm 1986, khu di tích được công nhận là Di tích Lịch sử Quốc gia. Hiện nay, nơi đây là một địa điểm lịch sử quan trọng, minh chứng cho cuộc chiến và là điểm tham quan trong các tuyến du lịch tại Quảng Trị.

Hàng rào điện tử McNamara: Kế hoạch và thực tế

Khái niệm và mục tiêu:

Hàng rào điện tử McNamara là một hệ thống phòng thủ công nghệ cao do Bộ trưởng Quốc phòng Hoa Kỳ Robert McNamara đề xướng. Mục tiêu là tạo ra một “lá chắn thép” chạy dọc theo bờ nam sông Bến Hải, từ biển Cửa Việt qua vùng đồi núi đến biên giới Việt-Lào để cắt đứt đường chi viện của Quân đội Nhân dân Việt Nam vào miền Nam.

Cấu trúc thiết kế:

Hệ thống hàng rào điện tử McNamara được thiết kế gồm nhiều lớp phức tạp:

• Hàng rào vật lý: Một bức tường thép gai cao 3 mét gồm 12 lớp dây kẽm gai các loại (bùng nhùng, mắt cáo, khung cửi). Kết cấu này đàn hồi, khó phá hủy bằng vũ khí thông thường và có khả năng truyền chấn động để kích nổ mìn gài sẵn.
• Bãi mìn: Một dải mìn rộng 500-700 mét phía trước hàng rào, bố trí dày đặc các loại mìn như mìn chống tăng, mìn lá, mìn muỗi và M14 (mìn Jip).
• Thiết bị điện tử: Một mạng lưới cảm biến tinh vi để phát hiện chuyển động và âm thanh, bao gồm:
  • “Cây nhiệt đới”: Máy thu âm ngụy trang.
  • Máy cảm ứng: Các thiết bị phát hiện xâm nhập khác, một số có hình dạng như cành cây khô hoặc phân động vật.
• Giám sát và Hỗ trợ hỏa lực:
  • Máy bay trinh sát không người lái và máy bay RC-130 hoạt động 24/24 để thu tín hiệu từ cảm biến và chỉ điểm mục tiêu.
  • Pháo hạng nặng từ Dốc Miếu và Hạm đội 7 sẵn sàng bắn phá các tọa độ bị phát hiện.
  • Các đơn vị biệt kích (“dơi”, “nhện”) tuần tra và phục kích dọc tuyến.
  • Một tuyến xe tăng cơ động thường xuyên giữa Đồi 31 và bờ biển.

Thực tế thi công:

Kế hoạch ban đầu là xây dựng một hàng rào dài 100 km. Tuy nhiên, đến cuối năm 1968, chỉ có 3 km từ bờ biển xã Gio Hải đến căn cứ Đồi 31 (xã Gio Mỹ) được hoàn thành. Dự án bị thu hẹp do nhiều nguyên nhân, bao gồm sự phản đối từ Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân Hoa Kỳ và sự thay đổi nhân sự trong chính quyền Mỹ. Đoạn hàng rào 3 km này chủ yếu mang tính thử nghiệm và để bảo vệ cảng quân sự Cửa Việt.

Căn cứ Dốc Miếu “Mắt thần” của hệ thống

1. Vị trí chiến lược: Dốc Miếu là một quả đồi đất bazan cao 50 mét, có Quốc lộ 1A đi qua. Đây là điểm cao chiến lược khống chế phía đông huyện Gio Linh, cách bờ biển 10 km và Cồn Tiên 12 km. Vị trí này cho phép quan sát và kiểm soát một vùng rộng lớn, trở thành trung tâm chỉ huy và hỏa lực lý tưởng cho toàn bộ hàng rào điện tử.

2. Cấu trúc căn cứ: Trước năm 1965, Dốc Miếu là một tiền đồn nhỏ của quân đội Việt Nam Cộng hòa. Sau đó, quân đội Hoa Kỳ đã biến nơi đây thành một căn cứ quân sự kiên cố với nhiều lớp phòng thủ và công trình phức tạp:

• Vành đai phòng thủ:
  • Vòng ngoài: Hỏa lực pháo hạng nặng (155mm, 175mm) từ căn cứ và Hạm đội 7 tạo thành một vành đai lửa. Máy bay rải chất độc hóa học để làm trụi lá cây, tạo thành “vành đai trắng” dễ quan sát.
  • Vòng giữa: Các bãi mìn Claymore và các đội biệt kích phục kích.
  • Vòng trong: Hệ thống hàng rào kẽm gai, giao thông hào chằng chịt và các lô cốt bê tông đúc sẵn.
• Các công trình chính bên trong:
  • Trận địa pháo: Gồm các loại pháo 105mm, 155mm, 175mm và pháo phòng không 37mm, được hỗ trợ bởi radar và máy tính.
  • Trung tâm xử lý thông tin: Nơi tiếp nhận và phân tích tín hiệu từ các cảm biến, sau đó ra lệnh cho pháo binh hoặc không quân tấn công mục tiêu.
  • Khu quân xa: Nơi đồn trú của các đơn vị thiết giáp M113 và M118.
  • Hệ thống hầm và nhà kho: Gồm các nhà lợp tôn, lán bạt, hầm bê tông cốt thép, hầm chỉ huy và kho vũ khí.
  • Tháp canh: Một tháp canh bê tông cốt thép cao hơn 10 mét đặt tại trung tâm và nhiều tháp canh nhỏ hơn bằng sắt ở các góc.
  • Bãi đáp trực thăng và bãi đỗ xe.

Sự vô hiệu hóa hàng rào Phòng thủ Mc Namara

Bằng các chiến thuật linh hoạt như vây ép, bắn tỉa, và tấn công trực diện, quân và dân địa phương đã từng bước làm suy yếu và vô hiệu hóa hệ thống phòng thủ này. Đêm 31 tháng 3 năm 1972, sau ba ngày bị tấn công dữ dội, quân đồn trú tại Dốc Miếu buộc phải rút lui, đánh dấu sự sụp đổ của căn cứ và tuyến hàng rào điện tử.

Ngày nay, trên đỉnh Dốc Miếu là Tượng đài Chiến thắng. Vùng đất từng bị bom đạn tàn phá đã được phủ xanh bởi những đồi cao su. Di tích nằm trên Quốc lộ 1A, kết nối với các địa danh lịch sử khác như cầu Hiền Lương – sông Bến Hải, địa đạo Vịnh Mốc và Nghĩa trang liệt sĩ Quốc gia Trường Sơn, tạo thành một tuyến du lịch lịch sử-văn hóa quan trọng của du lịch Quảng Trị.