Hướng dẫn viên du lịch quốc tế: “đãi cát tìm vàng”

Theo thống kê mới nhất của Sở Văn hóa – Thể thao và Du lịch Quảng Bình, hiện nay tỉnh ta chỉ có 13/68 (chiếm tỷ lệ gần 19,1%) hướng dẫn viên du lịch (HDVDL) được cấp thẻ quốc tế. Điều này đồng nghĩa với việc khó có thể đáp ứng được nhu cầu hướng dẫn khách quốc tế đến Du lịch Quảng Bình.

Hướng dẫn viên Du lịch Quảng Bình như lá mùa thu

Theo quy định của Tổng cục Du lịch, mỗi công ty lữ hành quốc tế phải có ít nhất 3 HDVDL có thẻ quốc tế. Tỉnh ta có 13 công ty lữ hành, trong đó chỉ có 2 đơn vị đạt lữ hành quốc tế, số còn lại là lữ hành nội địa. 13 HDVDL quốc tế chủ yếu chuyên sâu về tiếng Anh, còn các ngoại ngữ hiếm khác lại rất hạn chế (1 tiếng Thái, 1 tiếng Pháp và 2 tiếng Nga).

Các HDVDL quốc tế được phân bố như sau: 3 thuộc Trung tâm du lịch văn hóa và sinh thái (Vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng), 3 thuộc Trung tâm du lịch quốc tế (Công ty du lịch quốc tế Quảng Bình), 3  thuộc Công ty TNHH 1 thành viên Chua me đất (Oxalis) và 3 thuộc Công ty du lịch Xanh chi nhánh Quảng Bình, số còn lại hành nghề tự do. Tuy nhiên, Trung tâm du lịch quốc tế nay đã ngừng hoạt động và các HDVDL quốc tế chuyển sang công việc khác.

Nếu thử làm phép so sánh với các tỉnh bạn thì mới biết số lượng HDVDL quốc tế của Du lịch Quảng Bình thật quá khiêm tốn. Tính đến thời điểm này, Quảng Trị có đến 46/55 hướng dẫn viên quốc tế, chiếm tỷ lệ gần 84%. Nhiều hướng dẫn viên thông thạo cả các ngôn ngữ hiếm như Thái, Lào, Trung Quốc, Đức. Hay như ở Hà Tĩnh, 19/26 (chiếm tỷ lệ gần 73%) là HDVDL quốc tế với nhiều thứ tiếng như Anh, Pháp, Tây Ban Nha, Thái, Nhật, Lào, Đức.

Theo ông Nguyễn Văn Kỳ, Phó Giám đốc Sở Văn hóa – Thể thao và Du lịch Quảng Bình, việc số lượng HDVDL quốc tế còn hạn chế là do nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan. Trước hết, từ năm 2010, theo quy định, người đề nghị cấp thẻ HDVDL quốc tế bên cạnh đáp ứng yêu cầu có chứng chỉ nghiệp vụ hướng dẫn du lịch hoặc tốt nghiệp đại học chuyên ngành du lịch, bắt buộc phải bảo đảm có một trong những chứng chỉ sau: TOEFL 500 điểm trở lên, IELT 5.5 điểm trở lên, TOEIC 650 điểm trở lên, bằng tốt nghiệp chuyên ngành ngoại ngữ trở lên, bằng tốt nghiệp đại học ở nước ngoài trở lên, có chứng nhận đạt trình độ ngoại ngữ do cơ sở đào tạo có thẩm quyền cấp hoặc chứng chỉ tương đương đối với các ngoại ngữ khác.

Tiêu chuẩn này quá cao so với mặt bằng trình độ chuyên môn của lao động hành nghề hướng dẫn du lịch ở tỉnh ta, cho nên, đã hạn chế số lượng người được cấp thẻ hướng dẫn viên quốc tế, không phát triển được nguồn lực đáp ứng nhu cầu du lịch. Đây là tình trạng chung của cả nước, tính đến tháng 5-2011, Việt Nam có 5.272 HDVDL quốc tế, trong đó chỉ có 171 là ngoại ngữ hiếm.

Do đó, Tổng cục Du lịch cũng tạo điều kiện cấp thẻ HDVDL quốc tế đặc cách hoặc tạm thời cho một số đối tượng ưu tiên. Mặt khác, các công ty lữ hành ở tỉnh ta chủ yếu là tự phát sinh, nguồn vốn tư nhân, quản lý thiếu chuyên môn và kinh nghiệm, dẫn đến, chưa có được các biện pháp thích hợp để thu hút nguồn nhân lực quan trọng này.

Ông Nguyễn Văn Thành, Tổng thư ký Hiệp hội du lịch Quảng Bình, khẳng định, chính tính “thời vụ” của du lịch tỉnh nhà cũng ảnh hưởng không nhỏ đến hoạt động của các HDVDL. “Thời vụ” ở đây không chỉ đối với thời gian mùa du lịch (từ tháng 3 đến tháng 9 chủ yếu là khách nội địa, từ tháng 10 đến tháng 12 chủ yếu là khách quốc tế) mà còn nằm ở chính cách thức tổ chức dịch vụ của các công ty lữ hành quốc tế trong tỉnh. Hiện nay, hầu hết các tour du lịch vào tỉnh ta chủ yếu được mua đi bán lại hay nối tour từ các công ty lữ hành bạn (như ở Hà Nội, Đà Nẵng, Huế, TP. Hồ Chí Minh). Vì không đứng ra tự tổ chức tour từ đầu đến cuối, cho nên khoản phí dịch vụ thấp, tính chủ động không có, sự tham gia của HDVDL rất hạn chế. Các chi nhánh công ty lữ hành như Du lịch xanh chỉ thiết kế và nhận tour, sau đó, công ty mẹ sẽ nhận hết các công việc còn lại, trong đó có cả việc sử dụng HDVDL.

Cùng chung quan điểm này, ông Lê Chiêu Nguyên, Phó Giám đốc Trung tâm Du lịch văn hóa và sinh thái, Vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng, cũng là một HDVDL quốc tế kinh nghiệm, cho rằng chính môi trường và điều kiện công việc còn thiếu thuận lợi đã dẫn đến thiếu hụt nguồn HDVDL quốc tế ở tỉnh ta. Chẳng hạn như ở Trung tâm Du lịch văn hóa và sinh thái, do nơi làm việc xa, chế độ đãi ngộ còn hạn chế, đặc thù công việc đòi hỏi nhiều công sức…,  các HDVDL đã lựa chọn cách ra đi.

Hơn nữa, về chất lượng, đa phần HDVDL quốc tế của tỉnh ta tuy khá tốt về thuyết minh, diễn đạt, nhưng tính chuyên nghiệp chưa cao, các kỹ năng mềm như hoạt náo, tạo không khí… chưa đủ thuyết phục. Bên cạnh đó, việc thiếu những kiến thức chuyên môn về hang động, địa chất học, sinh học… cũng là một rào cản không hề nhỏ. HDVDL Trần Thị Hoài Thúy cho biết: “Cái khó nhất của những người HDVDL trẻ như chúng tôi là các hiểu biết về hang động, về động thực vật… Khi khách quốc tế hỏi, chúng tôi nhiều phen lúng túng”. Và chị bày tỏ trăn trở sẽ phải đầu tư học chuyên sâu hơn nữa để gắn bó với nghề, có như vậy mới có thể thu hút thêm nhiều khách đến Quảng Bình không chỉ một mà nhiều lần hơn.

Vậy đâu là lối ra?

Ông Nguyễn Văn Kỳ khẳng định câu trả lời nằm ở chính các công ty lữ hành. Trong giai đoạn hiện nay, công ty lữ hành gặp phải sự cạnh tranh khốc liệt trên nhiều phương diện, cho nên, nếu không đáp ứng được nhu cầu của khách hàng về HDVDL thì việc bị mất khách hàng là không thể tránh khỏi.

Khách du lịch quốc tế nghĩ gì về HDVDL Quảng Bình?

– Antony Harman (Anh): Tôi đến Việt Nam lần thứ 2, nhưng đến Du lịch Quảng Bình lần đầu tiên. Vì lịch trình ngắn, tôi chỉ dành 1 ngày ở đây, lại thêm không rõ về chất lượng HDVDL bản xứ, nên tôi quyết định đi một mình khi thăm thú các hang động tuyệt vời.

– Benji Eward (Nam Phi): Quảng Bình rất tuyệt vời, hệ thống hang động có một không hai, HDVDL cũng rất tuyệt, nhiệt tình, chu đáo, mến khách.

– Tjeerd Piket (Anh): Đến Việt Nam lần đầu tiên, tôi đặt tour tại một công ty lữ hành ở Huế. Do đó, khi đến Quảng Bình không có cơ hội để được gặp một hướng dẫn viên người địa phương. Hy vọng lần sau, có cơ hội trở lại, nhất định tôi sẽ sử dụng dịch vụ HDVDL tại đây.

Vì lẽ đó, mỗi một đơn vị lữ hành phải không ngừng nỗ lực khẳng định vị thế của mình bằng việc thu hút nguồn nhân lực thông qua nhiều biện pháp khác nhau như: tăng cường chất lượng đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực, tăng tính kết nối với các doanh nghiệp khác, nhằm tìm những hướng đi thích hợp. Ông Nguyễn Văn Thành cho biết thêm, Hiệp hội du lịch tỉnh đang xúc tiến thành lập chi hội lữ hành Quảng Bình. Đây sẽ là cầu nối nhằm liên kết các công ty lữ hành trong toàn tỉnh, qua đó tìm được tiếng nói chung giữa các doanh nghiệp về mặt bằng giá cả, chất lượng dịch vụ, trao đổi HDVDL…, đồng thời tăng cường sự hỗ trợ và hợp tác hiệu quả, bảo vệ quyền lợi của chính các công ty lữ hành.

Khách du lịch quốc tế đến tỉnh ta chủ yếu tập trung tham quan Di sản thiên nhiên thế giới Phong Nha – Kẻ Bàng với số lượng ngày càng tăng. Chỉ trong vòng 10 năm trở lại đây, con số này đã tăng vọt từ 1.537 khách (2002) lên 18.000 khách (2011) và dự đoán không ngừng tăng trong tương lai. Tuy nhiên, tại Trung tâm Du lịch văn hóa và sinh thái mới chỉ có 3/30 HDVDL quốc tế chuyên tiếng Anh và tiếng Pháp. Ông Lê Thanh Lợi, Giám đốc Trung tâm Du lịch Phong Nha cho hay, việc đáp ứng nhu cầu của khách du lịch quốc tế về HDVDL gặp rất nhiều khó khăn. Hơn nữa, Trung tâm không tìm được nguồn hướng dẫn viên đáp ứng đủ các tiêu chí từ trong tỉnh.

Do đó, giải pháp trước mắt, Trung tâm sẽ tìm nguồn hướng dẫn viên từ một số tỉnh khác như Huế, Đà Nẵng… Song song, Trung tâm cũng ký kết hợp đồng hợp tác với các công ty lữ hành trong cả nước với điều khoản cho phép các hướng dẫn viên của mình được đi theo học hỏi kinh nghiệm và trau dồi ngoại ngữ.

Phát triển nguồn nhân lực phục vụ du lịch, trong đó có đội ngũ hướng dẫn viên Du lịch Quảng Bình, là một trong những vấn đề cần giải quyết hàng đầu hiện nay của du lịch tỉnh nhà. Một chính sách mở hơn trong thu hút nhân tài về ngành này hay một số giải pháp thiết thực về đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn, kỹ năng du lịch sâu rộng rất cần được nghiên cứu và thực hiện sớm.

Mai Nhân